Gąsówka fioletowawa

Lepista nuda (Bull.) Cooke

Znana też jako:
Gąsówka naga, bedłka fioletowa, rycerzyk fioletowy, gąska fioletowa, gąska psia, gąska dzika, członka naga, członka psia, słonka.

Występowanie:
Od maja do listopada (choć głównie od września do listopada) w lasach iglastych i liściastych, w ogrodach i parkach, na resztkach roślinnych; pospolita.

Wymiary:
Średnica kapelusza 5-15 cm. Wysokość trzonu 5-12 cm, grubość trzonu 1-2,5 cm.

Kapelusz:
Za młodu wypukły, z wiekiem rozpostarty a czasem lekko wgłębiony. Kolor od żywego fioletu, przez liliowy po bledszy z odcieniami brązowego i ochrowego, z brązowawym środkiem. Niekiedy wodnisty, wyschnięty blaknie. Powierzchnia sucha, matowa, gładka. Brzeg początkowo podwinięty, z czasem wywinięty i pofalowany.

Pod kapeluszem:
Blaszki średnio gęste, zatokowato wycięte; ich barwa zmienia się równocześnie z barwą kapelusza. Brak osłony.

Odcisk kapelusza:
Różowy w różnych odcieniach.

Trzon:
Pełny, stosunkowo masywny, cylindryczny do maczugowatego. Powierzchnia delikatnie włókienkowato-kosmkowata. Początkowo fioletowy z białymi włókienkami, z czasem bledszy (lecz bez brązowawego odcienia kapelusza) i wtedy szaroniebieski lub szarobiaławy. Podstawa nieco bulwiasta, przerośnięta podłożem i osnuta grzybnią barwy fioletowawej do brązowo fioletowej.

Miąższ:
Początkowo jędrny i twardy, z wiekiem miękki. Za młodu fioletowy, potem blaknący do szarawego. Zapach owocowo-słodkawy, smak łagodny.

Cechy charakterystyczne:
Fioletowawy, stosunkowo masywny owocnik; kapelusz z brązowawym centrum; pełny trzon bez pierścienia; brak zasnówki.

GATUNKI PODOBNE:
Gąsówka brudnofioletowa wykształca mniejsze owocniki o liliowobrązowych kapeluszach; często rośnie w kępkach; stosunkowo rzadka.
Istnieje pewne niebezpieczeństwo pomyłki z licznymi trującymi gatunkami zasłonaków, lecz w młodości zawsze mają one blaszki pokryte pajęczynowatą zasnówką, której resztki (przeważnie rdzawobrunatne) długo jeszcze widoczne są na trzonie; mają rdzawobrązowy wysyp zarodników.

Wartość:
Jadalna i smaczna, o szerokim zastosowaniu, czasem jednak wywołuje reakcje alergiczne.

Uwagi:
Można ją uprawiać na kompoście, jak pieczarki.