Mleczaj dołkowany

Lactarius scrobiculatus (Scop.) Fr.

Nazywany również:
Bedłka rydzawa.

Występowanie:
Od lipca do października w wilgotnych lasach iglastych, pod świerkami i jodłami, przy leśnych drogach i na obrzeżach lasów, głównie na południu Polski. Preferuje gleby wapienne. Niezbyt częsty.

Wymiary:
Średnica kapelusza 5-23 cm. Wysokość trzonu 3-6,5 cm, grubość trzonu 1,5-3,5 cm.

Kapelusz:
W młodości wypukły, z wiekiem płaski do szeroko wklęsłego, z wyraźnym lejkowatym wgłębieniem na środku. Szarawożółty, cytrynowooliwkowy do niemal chromowożółtego i słomkowego z odcieniem brązu. Nieco ciemniejsze, drobne kosmki pozorują miejscami ciemniejszy kolor i powodują powstawanie pręg. Gdy mokry – śluzowato lepki od zgalaretowaciałych strzępek skórki. Brzeg długo podwinięty, filcowato-kosmaty na kilkumilimetrowej krawędzi, po rozpostarciu zazwyczaj wojłokowaty, czasem gładki.

Pod kapeluszem:
Blaszki różnej długości, czasem rozwidlone przy trzonie, giętkie, stosunkowo gęste i raczej szerokie, z licznymi śródblaszkami. Białawe do kremowych z cielistym odcieniem, przyrośnięto-zbiegające, często lekko wycięte. Pod naciskiem przebarwiają się na brudnorudawo.

Odcisk kapelusza:
Jaskrawokremowy z cielistym odcieniem.

Trzon:
Krótki, prawie równej grubości (czasem zwęża się ku dołowi), początkowo pełny, lecz szybko staje się pusty, rurowaty. Kolor jasnordzawy, zbliżony odcieniem do kapelusza, jasny, matowy, jak gdyby omszony (ze słabo zarysowaną siateczką pod spodem), białobrązowawy przy podstawie. Za młodu czasem pokryty jest licznymi, wodnistymi kropelkami płynu. Niemal cała powierzchnia usiana nieregularnymi, wydłużonymi, jasnordzawymi jakmami.

Miąższ:
Jędrny, biały do żółtawego, o ostrym gorzkim smaku i lekko owocowym zapachu. Skaleczony, wydziela obficie białe mleczko, które wypływając natychmiast żółknie cytrynowo, ma smak bardzo gorzko piekący.
Cechy charakterystyczne:
Żółtawy kapelusz, żółtawy trzon z brązowawymi jamkami, obfite białe żółknące mleczko, ostry smak.

GATUNKI PODOBNE:
Mleczaj cytrynowy ma jaśniejszy kapelusz i długie owłosienie brzegu, rośnie w lasach liściastych na glebach wapiennych; rzadki.
Mleczaj żółtofioletowy, którego białe mleczko przebarwia się na fioletowo (czasem po kilku minutach), rośnie pod świerkami i brzozami; rzadki.
Mleczaj okazały ma podobnie włochaty brzeg kapelusza, lecz nie ma plam ani wklęśnięć na trzonie; rzadki.
Mleczaj złocisty ma gładki brzeg kapelusza; brak plam czy wklęśnięć na trzonie; rzadki.

Wartość:
Niejadalny. Słabo obgotowany powoduje niedyspozycje żołądkowe.

Uwagi:
Zdeterminowany grzybiarz po kilkukrotnym moczeniu w wodzie może owocniki zasolić i ukisić lub włożyć do octu, by pozbyć się żywicy o ostrym smaku – w taki sposób gatunek ten jest wykorzystywany we wschodniej Europie w przemyśle przetwórczym (bez tych zabiegów powoduje mdłości, wymioty i biegunkę).