Mleczaj wełnianka

Lactarius torminosus (Schaeff.) Gray

Nazywany również:
Fałszywy rydz, rydz fałszywy, nibyrydzyk, nibyrydzek, rydz koński, rydz kosmaty, rydz dziki, rydz psi, rydz trujący, bawełnianka, wełniak, kosmal, kudłatka, włosianka, bedłka wełnianka, bawełnica, bedłka rydzowa, jelonek, mleczaj wełniasty.

Występowanie:
Od lipca do listopada pod brzozami, w wilgotnych i umiarkowanie wilgotnych lasach oraz parkach, przy leśnych drogach, w zagajnikach; preferuje kwaśne gleby piaszczyste i gliniaste; częsty.

Wymiary:
Średnica kapelusza 5-15 cm. Wysokość trzonu 3-10 cm, grubość trzonu 1,5-3 cm.

Kapelusz:
Najpierw wypukły, z wiekiem płaski i szeroko wklęsły. Karminoworóżowy, pokryty ciemniejszymi koncentrycznie ułożonymi strefowaniami (do dziesięciu). Brzeg długo pozostaje silnie podwinięty, potem podgięty, z czasem rozprostowujący się, przedłużony przez długie, gęste, białe włoski, które zakrywają całkowicie blaszki u młodych owocników. Takie same włoski pokrywają całą powierzchnię kapelusza, lecz są ciemniejsze (w miejscach pręgowania – różowobrązowawe). Włoski z wiekiem jaśnieją i rozkładają się od brzegu kapelusza, który może stać się wówczas wilgotny, śliski i śluzowaty. Skórka w stanie wilgotnym jest nieco mazista.

Pod kapeluszem:
Blaszki różnej długości, z licznymi śródblaszkami; gęste, cienkie, wąskie, zazwyczaj rozwidlone przy trzonie. Najpierw jasnokremowe z cielistym odcieniem, z czasem cielistoróżowawe do ochroworóżowych. Krótko zbiegające.

Odcisk kapelusza:
Kremowy z cielistym odcieniem.

Trzon:
Cylindryczny; tylko we wczesnej młodości pełny, szybko staje się pusty, rurowaty, bardzo kruchy i łamliwy. Znacznie jaśniejszy odcień koloru kapelusza, na starość białawoochrowy. Powierzchnia gładka, matowa, czasem pokryta ciemniejszymi plamkami lub nieco omszona.

Miąższ:
Jędrny, w kapeluszu białawy z nieznacznym odcieniem różowym, jedynie na obrzeżach i pod skórką silniej zabarwiony. Zapach słaby, kwaskowaty; smak mocno piekący. Zwłaszcza w młodości obficie wydziela białe mleczko, silnie piekące w czubek języka i w gardle, o słabym nieokreślonym zapachu.

Cechy charakterystyczne:
Wełnisty kapelusz, niezmienne białe mleczko, piekący smak; rośnie pod brzozami.

GATUNKI PODOBNE:
Pod brzozami rosną również:
Mleczaj omszony, który ma znacznie jaśniejszy kapelusz – niemal biały, jedynie z nieznacznym kremoworóżowawym odcieniem; częsty.
Mleczaj cytrynowy ma białawy lub ochrowożółtawy kapelusz; bardzo rzadki.
Mleczaj francuski ma mniejsze, bledsze owocniki i oprócz brzóz, rośnie także pod innymi drzewami liściastymi; rzadki.
Pod dębami, bukami, grabami (lecz nie pod brzozami) rośnie mleczaj najostrzejszy z żółtoochrowym kapeluszem, którego brzeg tylko za młodu pokryty jest filcowatymi włoskami, a blaszki po uszkodzeniu zabarwiają się na brązowo; rzadki.
Początkujący grzybiarz może dostrzec podobieństwo z „rydzowatymi” mleczajami (mleczaj rydz, mleczaj świerkowy, mleczaj jodłowy), które rosną pod drzewami iglastymi, mają pomarańczowe kapelusze i wyróżniają się pomarańczowym mleczkiem.

Wartość:
Niejadalny. Słabo obgotowany powoduje niedyspozycje żołądkowe.

Uwagi:
Czasem bywa spożywany po długim gotowaniu w słonej wodzie, co pozbawia go substancji trujących.