Ozorek dębowy

Fistulina hepatica (Schaeff.) With.

Nazywany również:
Ozorkowiec dębowy, ozorek wątrobowy, grzyb wątrobowy, ozorek pospolity, cewiak wątrobowy.

Występowanie:
Od lipca do października pasożytuje na żywym lub martwym drewnie dębów i kasztana jadalnego, zazwyczaj wyrastając w dolnej części pnia. Rzadki.

Wymiary:
Średnica kapelusza 6-25 cm, grubość kapelusza 2-6 cm.

Kapelusz:
Najpierw guzowaty (patrz – zdjęcie), potem poduszkowaty, łopatowaty, w kształcie ozorka, półkolisty lub nerkowaty.
W młodości miękki, mięsisty i pełen krwistego soku wypływającego przez wierzch kapelusza, z czasem włóknisty i sztywny. Skórka galaretowata, nieznacznie promienisto-pręgowana i brodawkowana, szorstka, naga i nieco lepka; jasnoróżowa, z czasem pomarańczowoczerwona, krwistoczerwona do purpurowobrunatnej, na starość koloru wątroby. Brzeg tępy.
U bardzo młodych owocników miseczkowate zaczątki rurek ukazują się również na górnej stronie kapelusza, lecz ich rozwój wkrótce zamiera – pozostają po nich malutkie brodaweczki rozproszone na wierzchu kapelusza.

Pod kapeluszem:
Rurki zbite i gęste, znajdują się po dolnej stronie kapelusza, cylindryczne, w kształcie wąskich kielichów z wnętrzem wyścielonym obłocznią, nie są zrośnięte ze sobą bokami lecz wolno zwisają, ściśle do siebie przylegając. Początkowo białawe lub żółtawe, na starość i po dotknięciu ciemniejące, brunatnorude, czerwonobrunatne. Pory koliste.

Odcisk kapelusza:
Białawy, bladoochrowy, ciemniejący.

Trzon:
Boczny, bardzo krótki lub w ogóle niewykształcony.

Miąższ:
Mięsisty i bardzo soczysty, cielistoczerwony z marmurkowatym deseniem jaśniejszego, promienistego żyłkowania; z czasem staje się włóknisty i sztywny. Wydziela czerwony płyn po przecięciu owocnika lub jego zgnieceniu. W młodości ma przyjemny, owocowy zapach i kwaskowaty smak.

Cechy charakterystyczne:
Na przekroju przypomina płat wątroby; owocnik i sok mają kolor czerwony. Wyrasta pojedynczo lub jest złożony z kilku kapeluszy zrośniętych nasadami; przyrasta bokiem do drewna. Jest to jedyny gatunek ozorka, występujący w Polsce, co w połączeniu z bardzo charakterystycznym wyglądem praktycznie uniemożliwia pomylenie tego gatunku.

Wartość:
Młode owocniki są jadalne po obgotowaniu (soczyste, lecz niezbyt smaczne), jednak z uwagi na rzadkość występowania i ochronę prawną gatunek ten nie powinien być zbierany.

Uwagi:
Powoduje brunatną zgniliznę drewna, powoli się rozwijając i stopniowo rozkładając drewno. Ta niszczycielska działalność ma jednak swą ekonomiczną zaletę, bowiem drewno dębowe w początkowym stadium rozkładu za sprawą ozorka dębowego zyskuje nieco ciemniejszą barwę i staje się łatwiej podatne na obróbkę – jest więc wyżej cenione w przemyśle stolarskim od drewna zdrowego.