Pieniążkówka gładkotrzonowa
Hymenopellis radicata (Relhan) R.H. Petersen
Znana też jako: pieniążkówka korzeniasta, monetka korzeniasta, Xerula radicata, Oudemansiella pseudoradicata, Oudemansiella radicata
Występowanie: Od maja do listopada, w lasach liściastych i mieszanych, na zmurszałych pniakach i zagrzebanych w ziemi korzeniach drzew i krzewów liściastych (buk, dąb, grab, grusza oliwnikowa, topola osika); gatunek pospolity.
Wymiary: Średnica kapelusza oscyluje między 3 a 10 cm, rozmiary trzonu wahają się między 10 a 20 cm długości (jego część naziemna, bo podziemna może mierzyć drugie tyle!) przy grubości od 0,5 do 1 cm.
Kapelusz: Za młodu nieco półkolisty, z wiekiem niemal płaski do podwiniętego na brzegu lecz z garbkiem w centralnej części – i zwłaszcza w tej części jego skórka jest jamkowata lub promieniście pomarszczona. Kolor szarożółtawy, jasnobrązowy, czasem z lekko czerwonawymi tonami. Powierzchnia gładka, błyszcząca, lepka (wysycha jedynie podczas suszy).
Pod kapeluszem: Blaszki stykają się z trzonem i lekko zbiegają (wyraźnie stykają się z trzonem, co czasem łączy się z półkolistym wykrojeniem). Białe, stosunkowo rzadkie i grube, różnej długości. Czasem miewają ciemne ostrze (daniej wyróżniano z tego względu odmianę ciemnoostrzową tego gatunku).
Odcisk kapelusza: Biały.
Trzon: Bardzo długi (pod ziemią czasem równie długi, jak jego część naziemna), z korzeniasto zakończoną podstawą pogrążoną głęboko w podłożu. Koloru jaśniejszego niż kapelusz, z wzdłużnie ułożonymi pręgami, czasem skręcony wokół własnej osi; na starość pusty.
Miąższ: Biały, nieco wodnisty i kruchy, bezwonny, o łagodnym smaku.
Cechy charakterystyczne: Gatunek wyrastający na drewnie drzew liściastych, o blaszkach przyrośniętych do trzonu i pofałdowanym (zwłaszcza w centralnej części) kapeluszu, z długim i korzeniasto zakończonym trzonem.
Gatunki podobne:
Również na drewnie (czasem niewidocznym pod ziemią) rosną dwa nieco podobne gatunki: drobnołuszczak jeleni o podobnej kolorystyce kapelusza, który ma jednak różowe blaszki nie przyrastające do trzonu, oraz pieniążnica szerokoblaszkowa, której kapelusz może mieć promieniście spękany wzorek lecz bez jamek i zmarszczeń – oba gatunki są jadalne. Istnieje również możliwość pomyłki z innymi gatunkami z rodzaju pieniążkówek/monetek, które przeważnie mają inną kolorystykę owocników (wśród nich są gatunki niejadalne).
Wartość:
Gatunek jadalny, lecz niskiej wartości. Na konsumpcję bardziej zasługuje kapelusz niż trzon.
Bibliografia: