Piaskowiec kasztanowaty

Gyroporus castaneus (Bull.) Quél.

Nazywany również:
Grzyb dębowy, grzyb leszczynowy, grzyb piaskowy, podgrzybek, podgrzybek kasztanowaty, świniak kasztanowaty, zajęczy grzybek.

Występowanie:
Od lipca do listopada w widnych lasach liściastych i mieszanych, głównie pod dębami, na otwartych przestrzeniach (wzdłuż dróg, na granicy zagajników). Preferuje gleby lekkie i piaszczyste, prawdopodobnie unika gleb wapiennych. Rzadki.

Wymiary:
Średnica kapelusza 3-12 cm. Wysokość trzonu 3-8 cm, grubość trzonu 0,8-2,5 cm.

Kapelusz:
Grubomięsisty, jędrny, kruchy, wyraźnie wypukły, z czasem spłaszczony. Kasztanowaty, cynamonowobrązowy, czasem miejscami żółtawy. Powierzchnia sucha, matowa, nieco omszona, rzadko całkiem gładka; w czasie suszy pęka na drobne poletka. Skórki nie da się zupełnie oddzielić od miąższu. Brzeg ostry.

Pod kapeluszem:
Rurki niemal wolne lub zatokowato wycięte. Początkowo białe, z wiekiem żółkną, niekiedy z odcieniem zieleni. Po ugnieceniu czasem pokrywają się brązowymi plamami. Pory zaokrąglone, drobne, barwy rurek, z równymi brzegami.

Odcisk kapelusza:
Białawokremowy do jasnożółtego.

Trzon:
W młodości pełny, z czasem z gąbczastym wnętrzem do pustego, z licznymi komorami z wiekiem łączącymi się w jednolitą wnękę. Zewnętrzna warstwa jest ścisła i stosunkowo twarda. Równej grubości, czasem nieco szerszy przy podstawie. Powierzchnia podobnie filcowata do kapelusza i podobnie zabarwiona, prążkowana i pofałdowana.

Miąższ:
Bardzo ścisły, jędrny ale kruchy, u starszych okazów gąbczasty w trzonie. Biały, tylko pod skórką kapelusza i trzonu rdzawobrązowy. Miły zapach i smak.

Cechy charakterystyczne:
Brązowy komorowaty trzon, niezmienny miąższ.

GATUNKI PODOBNE:
Jego jedyny, znany w Europie krewny – piaskowiec modrzak – ma kapelusz i trzon zabarwiony na słomkowożółto a biały miąższ silnie przebarwia się na niebiesko, przez co trudno je ze sobą pomylić; jest rzadki. Większym podobieństwem wykazują się poniższe gatunki:
Goryczak żółciowy ma jasnoróżowe lub cieliste rurki i gorzki smak; częsty.
Borowik szlachetny ma białawy trzon; częsty.
Podgrzybek brunatny ma ciemnobrązowy kapelusz znacznie ciemniejszy od trzonu, miąższ sinieje po przekrojeniu; pospolity.
Borowik usiatkowany ma brązowawy trzon usiatkowany na całej powierzchni; stosunkowo częsty.
Borowik sosnowy ma miąższ o zapachu rozgniecionej trawy; stosunkowo rzadki.
Borowik ciemnobrązowy ma ciemnobrązowy kapelusz i trzon oraz białe rurki; rzadki.

Wartość:
Jadalny, choć podczas obróbki termicznej powstaje nieznaczna gorycz.