Koźlarz babka

Leccinum scabrum (Bull.) Gray

Nazywany również:
Stojak, stojaczek, babka, brzezak, brzeźniak, brzozak, brzozowik, podbrzeźniak, koźlarek, kozak, koźlak, koźlar, koźlarek, koźlarz, kozaczek, kozar, koziar, czeszczewik, kozak właściwy, grzyb szorstkotrzonowy, grzyb koźlarz, grzyb chropawy, grzyb brzozowy, grzyb szorstkotrzonowy, huba podbrzeźniak, borowik kozak, czarny koźlarz, podgrzybek.

Występowanie:
Od maja do października w brzozowych zagajnikach i lasach mieszanych, zawsze pod brzozami. Pospolity.

Wymiary:
Średnica kapelusza 5-20 cm. Wysokość trzonu 5-15 cm, grubość trzonu 0,5-3,5 cm.

Kapelusz:
Za młodu półkulisty, z wiekiem poduszkowaty do całkiem płaskiego. Przeważnie matowy i gładki, czasem nieco zamszowy lub słabo kosmkowaty. Brązowy w jaśniejszych lub ciemniejszych odcieniach, czasem z domieszką czerwieni; skórka nieoddzielna, pod wpływem wilgoci nieco śluzowata.

Pod kapeluszem:
Wycięte lub niemal wolne. Długie, białe (czasem różowawe) do szarobrązowych; łatwo oddzielne od miąższu. Pory małe, niemal okrągłe, białe do szarobrązowych, pod naciskiem niezmienne.

Odcisk kapelusza:
Ochrowobrązowy, oliwkowobrązowawy.

Trzon:
Smukły, równej grubości lub maczugowaty, przy podstawie przeważnie grubszy; zielonawy, białawy do jasnobrązowego; pokryty łuseczkami białymi, brązowymi lub czarnymi i przez to szorstki.

Miąższ:
Niezmienny lub słabo różowiejący (czernieje natomiast podczas przyrządzania), jędrny, czasem miękki; biały, w podstawie trzonu żółtawy lub zielonkawy. Słaby zapach i smak.

Cechy charakterystyczne:
Towarzystwo brzóz, brązowoczarny kapelusz, niezmienne pory pod naciskiem i słabo zmienny miąższ na przekroju.

GATUNKI PODOBNE:
Również pod brzozami rośnie koźlarz różnobarwny o kapeluszu z odcieniem oliwkowym i z porami brązowiejącymi pod naciskiem, a także koźlarz czarnobrazowy o kapeluszu w odcieniach czerni.

Wartość:
Jadalny i smaczny (za wyjątkiem twardych trzonów), cenione zwłaszcza młode i jędrne owocniki (zanim rozmiękną a miąższ stanie się mazisty).